“Mε τις Γεναίτζιες της η Άρτεμις Ευαγόρου κομίζει κάτι φρέσκο και σπαρταριστό στην κυπριακή λογοτεχνία. Οι Γεναίτζιες συνιστούν υπονομευτική αναδιήγηση των γεγονότων ενός πολέμου, εν προκειμένω του Τρωικού – αν και θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από τους πολέμους που αφηγείται η «κλασική» λογοτεχνία.
Κείμενο ομιλίας που εκφωνήθηκε στο πλαίσιο του Θερινού Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Δράματος εις Μνήμη Νίκου Σιαφκάλη, στη Λευκωσία, την 6η Ιουλίου 2021
Ένα αλλιώτικο κείμενο διαβάζω στο σημερινό, καινούριο επεισόδιο της σειράς “Αναγνώσεις κυπριακής λογοτεχνίας”: ένα απόσπασμα από το αφήγημα Γεναίτζιες της Αρτέμιδας Χ. Ευαγόρου (Λευκωσία: Bookworm publications, 2020).
Βασικό μέρος της εκπαιδευτικής μεθοδολογίας που ακολουθείται στο Πρόγραμμα “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου είναι οι ζωντανές διαδραστικές δραστηριότητες.
Καταγραφή διάλεξης που δόθηκε στις 7 Μαρτίου 2021 στο πλαίσιο της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ 421: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο ΙΙ (Κωμωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η διάλεξη εξετάζει τον “Δύσκολο” του Μενάνδρου.
Στο βίντεο που ακολουθεί καταγράφεται η 1η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ421: Αρχαίο Ελληνικό Μάθημα, ΙΙ (Κωμωδία), η οποία διεξήχθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2021. Αντικείμενο της συνάντησης ήταν οι Σφήκες του Αριστοφάνη.
Σύμφωνα με τον Βδελυκλέωνα, οι συνήγοροι έχουν πολλαπλό συμφέρον να εισάγουν στο δικαστήριο δίκες, καθώς oι ίδιοι εξασφαλίζουν παχυλούς μισθούς (πολύ παχυλότερους από ό,τι οι δικαστές), που δεν εξαρτώνται από το αν θα γίνει η δίκη ή όχι, εκδικάζοντας υποθέσεις προσφέρουν εκδούλευση στους πολιτικούς τους προστάτες, των οποίων λειτουργούν σαν επαγγελματίες κόλακες, το προσωπικό τους ρίσκο είναι μηδενικό, καθώς συνεννοούνται μεταξύ τους και στήνουν τις δίκες μοιράζοντας τα κέρδη. Πρόκειται, δηλαδή, αν πιστέψουμε τον Βδελυκλέωνα, όχι απλώς για διαφθορά, αλλά για κανονική εγκληματική οργάνωση με στόχο την καταδολίευση της δικαιοσύνης. Όσο και αν η κωμωδία παραμένει κωμωδία, υπάρχουν στοιχεία στη δομή του αθηναϊκού συστήματος απονομής δικαιοσύνης, που επέτρεπαν τέτοια φαινόμενα.
Η σύγκρουση μεταξύ Φιλοκλέωνα και Βδελυκλέωνα στους Σφήκες μπορεί να διαβαστεί σε ποικίλα επίπεδα: ως οικογενειακή διαμάχη πατέρα και γιου, ως έκφανση του περίφημου «χάσματος των γενεών», ως ταξική σύγκρουση, εφόσον ο Βδελυκλέων κινείται ανάμεσα στην ελίτ και υιοθετεί τους τρόπους της, ενώ ο Φιλοκλέων είναι αμετανόητα «λαϊκός» και, όπως αποδεικνύεται, αθεράπευτα «αγροίκος». Παρά ταύτα ο Αριστοφάνης, με τρόπο που μας εκπλήσσει, αφού στον Πρόλογο δηλώνει εμφατικά ότι η κωμωδία του αυτή «δεν θα πετσοκόψει πάλι το ίδιο πρόσωπο», την παρουσιάζει ως σύγκρουση ανάμεσα σε έναν άνθρωπο «που αγαπά τον Κλέωνα» και κάποιον «που τον βδελύσσεται».
Στο βίντεο που ακολουθεί παρουσιάζεται σχολιασμένη η δομή των Σφηκών.
Ο Αριστοφάνης διδάσκει τους Σφήκες στα Λήναια του 422 π.Χ. Στον συγκεκριμένο διαγωνισμό συμμετέχει επίσης ο Φιλωνίδης με την κωμωδία Προάγων. Σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, και αυτό το έργο ήταν του Αριστοφάνη· ο Φιλωνίδης ήταν απλώς ο διδάσκαλος (ο Φιλωνίδης, όπως και ο Καλλίστρατος, ήταν σταθεροί συνεργάτες του Αριστοφάνη και αναλάμβαναν εκ μέρους του διδασκαλίες). Ο Προάγων καταλαμβάνει την πρώτη θέση στον διαγωνισμό. Οι Σφήκες κατατάσσονται δεύτεροι (παρόλο που κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι η σειρά ήταν αντίστροφη). Τρίτος έρχεται ο Λεύκων με την κωμωδία Πρέσβεις.
[Το κείμενο δημοσιεύεται στο πρόγραμμα της παράστασης των αριστοφανικών Αχαρνέων, που ανεβάζει ο ΘΟΚ αυτό το καλοκαίρι σε σκηνοθεσία Βαρνάβα Κυριαζή. Οι φωτογραφίες είναι από τις πρόβες της παράστασης και έχουν διαχυθεί στα κοινωνικά δίκτυα από τον ΘΟΚ.]
Στο έκτο επεισόδιο της σειράς “Αναγνώσεις κυπριακής λογοτεχνίας” παρουσιάζουμε δύο αφηγήματα από τη συλλογή της Μαρίας Α. Ιωάννου “Η γιγαντιαία πτώση μιας βλεφαρίδας” (Αθήνα: Εκδόσεις Γαβριηλίδης 2011).
Στις 29 Απριλίου 2020, ώρα 19:00, στο πλαίσιο της κοινωνικής προσφοράς του, η οποία επιτάθηκε αυτή την εποχή της πανδημίας, …
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί Οδηγό Απάντησης στο ερώτημα που έθεσε η δεύτερη γραπτή εργασία της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ακαδημαϊκό έτος 2019-20, χειμερινό εξάμηνο). Η εργασία είχε ως αντικείμενο την τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους επί Κολωνώ.
Στο πλαίσιο της 2ης Ομαδικής Συμβουλευτικής Συνάντησης της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, Ι (Τραγωδία) διενεργήσαμε εκτενή εισαγωγή στην τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους επί Κολωνώ. Ακολουθεί η καταγραφή του μαθήματος.
Ένα από τα νήματα που συνδέουν τις δύο τραγωδίες του Σοφοκλή που μελετάμε αυτό το εξάμηνο στη Θεματική Ενότητα ΕΛΛ411: …
Το βίντεο που ακολουθεί καταγράφει τη 2η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (ΟΣΣ) της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία έλαβε χώρα στις 27 Οκτωβρίου 2018.
Ο Οιδίπους επί Κολωνώ παρουσιάζει ένα παράδοξο: τη φοβερή δύναμη ενός ανθρώπου σε κατάσταση απόλυτης αδυναμίας. Τυφλός, κατάκοπος, εξόριστος, ανέστιος και πένης, ο Οιδίπους εξαρτάται από την κόρη του σε βαθμό που αδυνατεί να επιτελέσει ακόμη και την κρίσιμη τελετουργία του καθαρμού. Κι όμως ο άνθρωπος αυτός κρατά στα χέρια του μια τρομερή δύναμη: τη μαγική επενέργεια της τελευταίας του κατοικίας. Η πόλη που θα τη φιλοξενήσει θα ευεργετηθεί· οι εχθροί της (και οι εχθροί του Οιδίποδα) θα υποστούν την καταστροφική ισχύ της μεταθανάτιάς του εκδίκησης.
Στο βίντεο που ακολουθεί προσφέρεται σύνοψη της πλοκής της τραγωδίας του Σοφοκλή “Οιδίπους επί Κολωνώ”, εικονογραφημένη με φωτογραφίες από τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή (1952, 1958, 1975, 1989).
Κάθε μορφή λογοτεχνίας, συμπεριλαμβανομένης της δραματικής, λειτουργεί (και) διακειμενικά. Επικά διακείμενα όπως ο ιλιαδικός Αχιλλέας (κυρίως στο Α, το Ι και το Σ) και ο οδυσσειακός Κύκλωπας (στο ι) συμβάλλουν στη διαμόρφωση του θεατρικού χαρακτήρα του Φιλοκτήτη στην ομότιτλη τραγωδία του Σοφοκλή.
