Φιλοκτήτης και Οιδίπους: δύο σοφόκλειοι γέροντες
Ένα από τα νήματα που συνδέουν τις δύο τραγωδίες του Σοφοκλή που μελετάμε αυτό το εξάμηνο στη Θεματική Ενότητα ΕΛΛ411: …
Category Archives: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Για τον “Οιδίποδα επί Κολωνώ” του Σοφοκλή: (3) βιντεομάθημα
Το βίντεο που ακολουθεί καταγράφει τη 2η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (ΟΣΣ) της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία έλαβε χώρα στις 27 Οκτωβρίου 2018.
Για τον “Οιδίποδα επί Κολωνώ” του Σοφοκλή: (1) Εισαγωγικά
Ο Οιδίπους επί Κολωνώ παρουσιάζει ένα παράδοξο: τη φοβερή δύναμη ενός ανθρώπου σε κατάσταση απόλυτης αδυναμίας. Τυφλός, κατάκοπος, εξόριστος, ανέστιος και πένης, ο Οιδίπους εξαρτάται από την κόρη του σε βαθμό που αδυνατεί να επιτελέσει ακόμη και την κρίσιμη τελετουργία του καθαρμού. Κι όμως ο άνθρωπος αυτός κρατά στα χέρια του μια τρομερή δύναμη: τη μαγική επενέργεια της τελευταίας του κατοικίας. Η πόλη που θα τη φιλοξενήσει θα ευεργετηθεί· οι εχθροί της (και οι εχθροί του Οιδίποδα) θα υποστούν την καταστροφική ισχύ της μεταθανάτιάς του εκδίκησης.
Για τον “Οιδίποδα επί Κολωνώ” του Σοφοκλή (2): Εικονογραφημένη παρουσίαση της πλοκής (βίντεο)
Στο βίντεο που ακολουθεί προσφέρεται σύνοψη της πλοκής της τραγωδίας του Σοφοκλή “Οιδίπους επί Κολωνώ”, εικονογραφημένη με φωτογραφίες από τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή (1952, 1958, 1975, 1989).
Για τον “Φιλοκτήτη” του Σοφοκλή (4): Ο Αχιλλέας και ο Πολύφημος
Κάθε μορφή λογοτεχνίας, συμπεριλαμβανομένης της δραματικής, λειτουργεί (και) διακειμενικά. Επικά διακείμενα όπως ο ιλιαδικός Αχιλλέας (κυρίως στο Α, το Ι και το Σ) και ο οδυσσειακός Κύκλωπας (στο ι) συμβάλλουν στη διαμόρφωση του θεατρικού χαρακτήρα του Φιλοκτήτη στην ομότιτλη τραγωδία του Σοφοκλή.
Για τον “Φιλοκτήτη” του Σοφοκλή (1): βιντεομάθημα
Στο βίντεο που ακολουθεί καταγράφεται η 1η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η συνάντηση έλαβε χώρα στις 15 Σεπτεμβρίου 2018. Στη συνάντηση επιχειρήθηκε εισαγωγή στην τραγωδία του Σοφοκλή Φιλοκτήτης. Η διάρκεια του μαθήματος είναι 3 ώρες και 22 λεπτά.
Για τον “Φιλοκτήτη” του Σοφοκλή (2): Οι παρεμβάσεις του Σοφοκλή στον παραδεδομένο μύθο
Tα βασικά συστατικά του φιλοκτήτειου μύθου εντοπίζονται στα ομηρικά έπη, τα έπη του Κύκλου (Κύπρια, Ιλίου Πέρσις) και τη λυρική ποίηση (Πίνδαρος). Πιο άμεσοι προκάτοχοι όμως του Σοφοκλή ήταν ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης, που επίσης έγραψαν Φιλοκτήτη. Στην ανάρτηση αυτή παρουσιάζουμε τις επτά βασικές καινοτομίες του Σοφοκλή στον “Φιλοκτήτη” με αύξουσα σειρά σπουδαιότητας.
Για τον “Φιλοκτήτη” του Σοφοκλή (3): ο Νεοπτόλεμος και η τραγική σύγκρουση
Ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή παρουσιάζει την ηθική πορεία, όχι ενός, όπως υποβάλλει ίσως ο τίτλος του έργου, αλλά τριών ανθρώπων, τραγικών όλων με τον τρόπο τους έστω και σε άνισο βαθμό, αφού καθένας από αυτούς βρίσκεται πιεσμένος ανάμεσα στις μυλόπετρες σκληρών διλημμάτων. Ο Νεοπτόλεμος βρίσκεται στενεμένος ανάμεσα σε δύο δρόμους αλλά και σε ισάριθμα υποκατάστατα του χαμένου πατέρα, που δεν γνώρισε ποτέ. Η εσωτερική σύγκρουση του Νεοπτολέμου προκαλείται και από την ηθικά αμφιλεγόμενη στάση των δύο οδηγών του. Τόσο ο Φιλοκτήτης όσο και ο Οδυσσέας αντιμετωπίζουν τον Νεοπτόλεμο εργαλειακά.
Για την “Άλκηστη” του Πάρη Ερωτοκρίτου (Fresh Target Theatre Ensemble, Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, Κύπρος 2018)
Η Άλκηστη του Πάρη Ερωτοκρίτου δεν ήταν παράσταση χωρίς ψεγάδια. Ήταν όμως παράσταση από τις λίγες για τις οποίες μπορεί κανείς να πει πως ανακαίνισε τον Ευριπίδη —και μάλιστα με τρόπο τόσο λεπτό και αδιόρατο, όσο και ευφυέστατα ευρηματικό.
Για την “Άλκηστη” του Ευριπίδη: ἄφυκτον δῶρον και ευριπίδεια ειρωνεία
Ένα από τα βασικά ερμηνευτικά ζητούμενα της ευριπίδειας Άλκηστης είναι το περιεχόμενο της ηθικής κρίσης πως θεατές καλούμαστε να διατυπώσουμε για τον Άδμητο. Πώς είναι δυνατόν να αποδέχεται τόσο εύκολα να θυσιαστούν άλλοι γι᾽ αυτόν, να απαιτεί την αυτοθυσία του πατέρα του και να μην επιχειρεί να αποτρέψει τελικά τον θάνατο της αγαπημένης του γυναίκας; Τι άνθρωπος είναι αυτός;
Για το πρώτο στάσιμο του αισχύλειου “Αγαμέμνονα” (385-487)
O έμπειρος θεατής γνωρίζει πως τα σημεία στα οποία συμπυκνώνεται η θεματολογία μιας τραγωδίας και διατυπώνονται οι διδακτικές της συνεπαγωγές …
Πορεία
Πορεία Περιπλανήθηκες στις γκρίζες θάλασσες των φιλοσοφημένων ενδοιασμών Και γαλουχήθηκες στις εθνικές παλιγγενεσίες των άστρων Πλανήθηκες κι επέστρεψες στο …
Αρχαίο δράμα, σύγχρονα ποιήματα (7): Τέσσερα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου εμπνευσμένα από τον μύθο των Επτά επί Θήβας
Τέσσερα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου εμπνευσμένα από τον μύθο των Επτά επί Θήβας. Τα ποιήματα πρωτοδημοσιεύθηκαν στη συλλογή Μαρτυρίες Β’. Αναδημοσιεύονται στα Ποιήματα, Τόμος Θ’, σσ. 270-271.
“Ως εις καθρέπτην”: μια επισκόπηση των χρήσεων του Βαρβάρου στην τραγωδία του Ευριπίδη
Στο κείμενο συζητούνται πέντε διαφορετικές στρατηγικές για τη χρήση της μορφής του βαρβάρου στην τραγωδία του Ευριπίδη, με παραδείγματα από την “Ιφιγένεια εν Ταύροις”, τον “Ορέστη”, τις “Φοίνισσες”, την “Εκάβη” και τη “Μήδεια”.
“Το χιούμορ στον Μένανδρο και στις παραστάσεις του Εύη Γαβριηλίδη”: διάλεξη της Σ. Κυρίτση στην ΕΛΛ421
Στο πλαίσιο του θεσμού των προσκεκλημένων ομιλητών, η Θεματική Ενότητα ΕΛΛ421 του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου …
ΤΗΛΕΔΙΑΛΕΞΗ: Από τον Αριστοφάνη στον Μένανδρο
Η διάλεξη που ακολουθεί δόθηκε στο πλαίσιο της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ421: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο ΙΙ (Κωμωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, στις 15 Μαρτίου 2018.
Η διάλεξη περιγράφει και επιχειρεί να ερμηνεύσει τις αλλαγές που επήλθαν στο κωμικό είδος στα εκατό χρόνια περίπου που χωρίζουν την πρώτη εμφάνιση στη σκηνή του Αριστοφάνη (427 π.Χ.) και του Μενάνδρου (322 π.Χ.).
Ε. Κακλαμάνου, “Ο Σωκράτης και η αναζήτηση των ορισμών” (διάλεξη στο πλαίσιο της ΕΛΛ421)
Στο πλαίσιο του θεσμού των Προσκεκλημένων Ομιλητών, η Θεματική Ενότητα ΕΛΛ421: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, ΙΙ (Κωμωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, φιλοξένησε την Τετάρτη, 28 Φεβρουαρίου, ώρα 19:30, την αγαπητή συνάδελφο Ελένη Κακλαμάνου.
ΤΗΛΕΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Για τις “Νεφέλες” του Αριστοφάνη
Το βίντεο αυτό, διάρκειας περίπου 4 ωρών, καταγράφει την 1η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ421: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο ΙΙ, Κωμωδία του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η συνάντηση έλαβε χώρα στις 17 Φεβρουαρίου 2018. Τα σκίτσα που χρησιμοποιούνται στις διαφάνειες είναι έργο του Χρήστου Γουσίδη.
Το τηλεσεμινάριο καλύπτει τα εξής ζητήματα:
* Η θεατρική και φιλολογική ιστορία των Νεφελών
* Το περιεχόμενο και η φυσιογνωμία του έργου: Οι Νεφέλες ως η πρώτη μαύρη κωμωδία στην ιστορία της ανθρωπότητας
* Οι Νεφέλες ως η Κωμωδία της Κρίσης και το αιώνιο ερώτημα “Τίς πταίει”
* Οι δομικές και άλλες ιδιομορφίες των Νεφελών σε σύγκριση με την τυπική αριστοφανική κωμωδία της περιόδου αυτής.
ΤΗΛΕΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Εισαγωγή στην Αρχαία Κωμωδία (video)
Στο βίντεο που ακολουθεί καταγράφεται τηλεσεμινάριο, που παραδόθηκε το πλαίσιο της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ421: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο ΙΙ (Κωμωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου στις 12 Οκτωβρίου 2018.
Για την “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” της Μαγδαλένας Ζήρα (29 Ιουλίου 2017)
Dulce et decorum est pro patria mori; Αυτό άραγε είναι συνοπτικά το νόημα της Ιφιγένειας εν Αυλίδι; Ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις της φιλολογικής έρευνας η Μαγδαλένα Ζήρα απαντά αρνητικά: Όχι, γιατί “να πεθαίνεις για την Ελλάδα είναι άλλο κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει”.
