Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί Οδηγό Απάντησης στο ερώτημα που έθεσε η δεύτερη γραπτή εργασία της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ακαδημαϊκό έτος 2019-20, χειμερινό εξάμηνο). Η εργασία είχε ως αντικείμενο την τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους επί Κολωνώ.
Στο πλαίσιο της 2ης Ομαδικής Συμβουλευτικής Συνάντησης της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, Ι (Τραγωδία) διενεργήσαμε εκτενή εισαγωγή στην τραγωδία του Σοφοκλή Οιδίπους επί Κολωνώ. Ακολουθεί η καταγραφή του μαθήματος.
Ένα από τα νήματα που συνδέουν τις δύο τραγωδίες του Σοφοκλή που μελετάμε αυτό το εξάμηνο στη Θεματική Ενότητα ΕΛΛ411: …
Το βίντεο που ακολουθεί καταγράφει τη 2η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (ΟΣΣ) της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, η οποία έλαβε χώρα στις 27 Οκτωβρίου 2018.
Ο Οιδίπους επί Κολωνώ παρουσιάζει ένα παράδοξο: τη φοβερή δύναμη ενός ανθρώπου σε κατάσταση απόλυτης αδυναμίας. Τυφλός, κατάκοπος, εξόριστος, ανέστιος και πένης, ο Οιδίπους εξαρτάται από την κόρη του σε βαθμό που αδυνατεί να επιτελέσει ακόμη και την κρίσιμη τελετουργία του καθαρμού. Κι όμως ο άνθρωπος αυτός κρατά στα χέρια του μια τρομερή δύναμη: τη μαγική επενέργεια της τελευταίας του κατοικίας. Η πόλη που θα τη φιλοξενήσει θα ευεργετηθεί· οι εχθροί της (και οι εχθροί του Οιδίποδα) θα υποστούν την καταστροφική ισχύ της μεταθανάτιάς του εκδίκησης.
Στο βίντεο που ακολουθεί προσφέρεται σύνοψη της πλοκής της τραγωδίας του Σοφοκλή “Οιδίπους επί Κολωνώ”, εικονογραφημένη με φωτογραφίες από τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή (1952, 1958, 1975, 1989).
Κάθε μορφή λογοτεχνίας, συμπεριλαμβανομένης της δραματικής, λειτουργεί (και) διακειμενικά. Επικά διακείμενα όπως ο ιλιαδικός Αχιλλέας (κυρίως στο Α, το Ι και το Σ) και ο οδυσσειακός Κύκλωπας (στο ι) συμβάλλουν στη διαμόρφωση του θεατρικού χαρακτήρα του Φιλοκτήτη στην ομότιτλη τραγωδία του Σοφοκλή.
Στο βίντεο που ακολουθεί καταγράφεται η 1η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ411: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο Ι (Τραγωδία) του Προγράμματος “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό” του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η συνάντηση έλαβε χώρα στις 15 Σεπτεμβρίου 2018. Στη συνάντηση επιχειρήθηκε εισαγωγή στην τραγωδία του Σοφοκλή Φιλοκτήτης. Η διάρκεια του μαθήματος είναι 3 ώρες και 22 λεπτά.
Tα βασικά συστατικά του φιλοκτήτειου μύθου εντοπίζονται στα ομηρικά έπη, τα έπη του Κύκλου (Κύπρια, Ιλίου Πέρσις) και τη λυρική ποίηση (Πίνδαρος). Πιο άμεσοι προκάτοχοι όμως του Σοφοκλή ήταν ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης, που επίσης έγραψαν Φιλοκτήτη. Στην ανάρτηση αυτή παρουσιάζουμε τις επτά βασικές καινοτομίες του Σοφοκλή στον “Φιλοκτήτη” με αύξουσα σειρά σπουδαιότητας.
Ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή παρουσιάζει την ηθική πορεία, όχι ενός, όπως υποβάλλει ίσως ο τίτλος του έργου, αλλά τριών ανθρώπων, τραγικών όλων με τον τρόπο τους έστω και σε άνισο βαθμό, αφού καθένας από αυτούς βρίσκεται πιεσμένος ανάμεσα στις μυλόπετρες σκληρών διλημμάτων. Ο Νεοπτόλεμος βρίσκεται στενεμένος ανάμεσα σε δύο δρόμους αλλά και σε ισάριθμα υποκατάστατα του χαμένου πατέρα, που δεν γνώρισε ποτέ. Η εσωτερική σύγκρουση του Νεοπτολέμου προκαλείται και από την ηθικά αμφιλεγόμενη στάση των δύο οδηγών του. Τόσο ο Φιλοκτήτης όσο και ο Οδυσσέας αντιμετωπίζουν τον Νεοπτόλεμο εργαλειακά.
Βασικό σημείο απόκλισης του αρχαίου δράματος από το σύγχρονο είναι ο ρόλος και η σημασία που η μουσική διαδραμάτιζε σε αυτό. Η αρχαία τραγωδία και κωμωδία δεν ήταν ακριβώς “μουσικό θέατρο” κατά τον τρόπο της σύγχρονης όπερας· εμπεριείχαν όμως ως ουσιώδη παράμετρο τη μουσική και την έρρυθμη κίνηση, δηλαδή την κίνηση με τη συνοδεία μουσικής ή την πλήρη όρχηση που συνδυαζόταν με τραγούδι.
ΠΡΙΝ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΤΕ ΣΤΟ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Για τις “Φοίνισσες” του Ευριπίδη: (1) Εισαγωγικά Για τις “Φοίνισσες” του Ευριπίδη: (2) …
Για να κατανοήσουμε πλήρως την αρχαιοελληνική τραγωδία, πρέπει να έχουμε αντίληψη για τα βασικά δομικά της συστατικά και την ιστορία …
Ο Αριστοτέλης διαχωρίζει τις δομικές μονάδες της τραγωδίας σε δύο κατηγορίες: Τα ΚΑΤΑ ΠΟΣΟΝ ΜΕΡΗ: δηλαδή τις εξωτερικές ενότητες στις …
Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ Εξαιτίας και της σχολικής μας παιδείας μάθαμε να θεωρούμε τον Αριστοτέλη ως τον βασικό, αν …
Θέτοντας στη διάθεση των “Λωτοφίλων” (ας μας επιτραπεί ο νεολογισμός 🙂 ) το εισαγωγικό τηλεσεμινάριο της Θεματικής Ενότητας ΕΛΛ 411: …
ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ Στην τραγωδία, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες επιτελούν κατά κανόνα δύο βασικές λειτουργίες: (α) «Εργαλειακή» λειτουργία: …
Η Πάροδος των «Τραχινίων» του Σοφοκλή αποτελείται, όπως συμβαίνει συχνά στα χορικά, από δύο ενότητες: η πρώτη, η ειδικότερη, αποτελεί …
ΧΟΡΟΣ: ΚΟΙΝΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΚΑΙ ΚΩΜΩΔΙΑΣ Ο ρόλος του χορού είναι κεντρικός τόσο στην κωμωδία όσο και στην τραγωδία. Το …
Οι παρθένοι, δηλαδή τα νεαρά ανύπαντρα κορίτσια, αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία χαρακτήρων στην τραγωδία, που ανθεί όλως ιδιαιτέρως στα χέρια του …
Λωτοφάγοι 