Tags

, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,


Εκπληρώνουμε λοιπόν σήμερα με αυτή την τέταρτη κατά σειράν ανάρτηση την υπόσχεσή μας να συγκεντρώσουμε άπαντα τα… Σωληνιακά Ευρισκόμενα όσον αφορά στις σύγχρονες παραστάσεις αρχαίου θεάτρου στη νέα ελληνική σκηνή.

185px-Euripides_Pio-Clementino_Inv302Στον Σωλήνα κατάφερα να βρω ολοκληρωμένες συνολικά δεκαεπτά (17) παραστάσεις του Ευριπίδη από έντεκα έργα, ανάμεσα στις οποίες είναι, κατά μεγάλη μας τύχη, και η κορυφαία ευριπίδεια αναβίωση όλων των εποχών, οι Ικέτιδες του Νίκου Χαραλάμπους (κατ᾽ ακρίβεια, η αναβίωση της παράστασης).

Δεν εντοπίστηκαν ολοκληρωμένες παραστάσεις της Ανδρομάχης, της Άλκηστης, της Ηλέκτρας, των Ηρακλειδών, του Ηρακλή, του Κύκλωπα και του ψευδεπίγραφου Ρήσου, που σπανίως παίζεται. Ισχύει η παράκληση προς τους φίλους του ιστολογίου, αν υπάρχουν παραστάσεις αυτών των έργων σε ολοκληρωμένη μορφή κάπου στο διαδίκτυο, να τις υποδείξουν.

Δείτε:

Με την ολοκλήρωση του αφιερώματος επαναλαμβάνουμε σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα αυτό που γράψαμε στο πρώτο μας κείμενο:

Νοείται ότι τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους δημιουργούς και τους λοιπούς συντελεστές των παραστάσεων. Το ιστολόγιο αυτό απλά αναδημοσιεύει τους συνδέσμους προς το YouTube. Αν οποιοσδήποτε από τους κατόχους των πνευματικών δικαιωμάτων θεωρεί ότι η ανάρτηση αυτή τον θίγει καθ᾽ οιονδήποτε τρόπο, παρακαλώ να επικοινωνήσει μαζί μου και θα αφαιρέσω αμέσως τον σχετικό σύνδεσμο.

ΒΑΚΧΕΣ (2005)

Το Εθνικό Θέατρο ανεβάζει Βάκχες στην Επίδαυρο το 2005 σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, μετάφραση Κ.Χ. Μύρη και με τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο στον ρόλο του Διονύσου. Αξιοσημείωτη είναι η μουσική επένδυση της Σαββίνας Γιαννάτου. Δείτε τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης στο Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου.

ΕΚΑΒΗ (1987)

Η Άννα Συνοδινού υποδύθηκε την Εκάβη στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη δύο τουλάχιστον φορές στην καριέρα της, όσο γνωρίζω (ενώ έπαιξε τον ίδιο χαρακτήρα τουλάχιστον μια φορά και στις Τρωάδες – βλ. παρακάτω). Μία από αυτές ήταν με το Θέατρο “Προσκήνιο” του Αλέξη Σολομού το 1987 (υποθέτω όταν ήταν παράλληλα δημοτική σύμβουλος στον δήμο Αθηναίων με τον συνδυασμό του Μιλτιάδη Έβερτ), σε μια παράσταση ογκολίθων: τη μουσική έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης, τα ακηνικά και τα κοστούμια σχεδίασε ο Γιάννης Τσαρούχης. Σκηνοθέτης ήταν βεβαίως ο Αλέξης Σολομός.

ΕΚΑΒΗ (1994)

Η Άννα Συνοδινού επέστρεψε στην Εκάβη εφτά χρόνια αργότερα αυ´τη τη φορά με το Εθνικό Θέατρο αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και μαζεύοντας πλήθη στην Επίδαυρο.

Αυτή είναι η ένατη (και τελευταία προς το παρόν) Εκάβη στην ιστορία του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία και χορογραφία Κώστα Τσιάνου, μετάφραση Τάσου Ρούσσου και μουσική Χρίστου Λεοντή. Δείτε εδώ τα στοιχεία της παράστασης.

ΕΛΕΝΗ (1977)

Ο Αλέξης Σολομός άφησε μεν τη σφραγίδα του στη σύγχρονη αναβίωση του Αριστοφάνη (σκηνοθέτησε δέκα από τις έντεκα σωζόμενες κωμωδίες του), αλλά δεν τα πήγε λιγότερο καλά και με τον Ευριπίδη.

Στην Ελένη αυτή του Εθνικού Θεάτρου συνεργάστηκε και πάλι με την Άννα Συνοδινού, ενώ απόλαυσε και τις υπηρεσίες του Αλέκου Φασιανού, ο οποίος για πρώτη φορά στην καριέρα του φιλοτέχνησε σκηνικά αρχαίας τραγωδίας.

Η μουσική του Ιάννη Ξενάκη, η οποία συνόδευε τα αρχαιόγλωσσα χορικά της παράστασης, ξένισε ορισμένους κριτικούς, που θεώρησαν ότι απέβαινε εις βάρος του λόγου (το αντίθετο θα ήταν η έκπληξη, όμως, αφού η ιδιότυπη αυτή μεγαλοφυία ήταν πολύ έξω από τα όρια του συνηθισμένου: ο Ξενάκης ήταν διάσημος αρχιτέκτονας και εξαίρετος μαθηματικός και η μουσική του έφερε τη σφραγίδα των επιστημονικών του ενασχολήσεων.

ΙΚΕΤΙΔΕΣ (1978 – 1979)

Είναι μεγάλη τύχη το γεγονός ότι ευρίσκεται στον Σωλήνα η κορυφαία ίσως στιγμή στην ιστορία του κυπριακού θεάτρου, οι Ικέτιδες των Νίκου Χαραλάμπους, Γιώργου Ζιάκα (τα σκηνικά και τα κοστούμια του ήταν κορυφαία θεατρική σύλληψη), Κωστή Κολώτα (όπως είπαμε, ο κορυφαίος ίσως νεοέλληνας μεταφραστής αρχαίου θεάτρου), Μιχάλη Χριστοδουλίδη (εξαιρετική μουσική), με τους Τζένη Γαϊτανοπούλου, Στέλιο Καυκαρίδη, Ευτύχιο Πουλλαΐδη και πολλούς άλλους στυλοβάτες της κυπριακής υποκριτικής τέχνης στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Η παράσταση ανέβηκε για πρώτη φορά το 1978 και παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών το 1979 στον Λυκαβηττό (από όπου και η οπτικογράφηση) και στην Επίδαυρο το 1980 (η παρθενική συμμετοχή του ΘΟΚ στο φεστιβάλ).

Οι έντονα πολιτικές αυτές Ικέτιδες κατασυγκίνησαν το ελλαδικό κοινό, θεατές και κριτικούς (βλ. τις κριτικές του Τάσου Λιγνάδη, περ. Επίκαιρα, 7 Σεπτεμβρίου 1979, του Κώστα Γεωργουσόπουλο, εφ. Το Βήμα, 19 Σεπτεμβρίου 1979 και του Άλκη Μαργαρίτη, εφ. Τα Νέα, 24 Αυγούστου 1979), αλλά παραδόξως δεν έτυχαν εξίσου θερμής υποδοχής στην Κύπρο τότε. Την πικρία του γι᾽ αυτό εξέφρασε σε συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο στις 20 Σεπτεμβρίου 1979, με τίτλο «Θρίαμβος στην Αθήνα, επικρίσεις στην Κύπρο», ο Ανδρέας Χριστοφίδης, πρόεδρος τότε του Δ.Σ. του ΘΟΚ. (Πηγή μας εδώ το λεύκωμα της συναδέλφου Άντρης Χ. Κωνσταντίνου, Τετρακόσιες Παραστάσεις: Μια αναδρομή στις παραστάσεις του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου).

ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ (1973)

Ο Σπύρος Ευαγγελάτος και το Εθνικό Θέατρο ανέβασαν Ιππόλυτο στην Επίδαυρο το 1973, σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη. Τον Ιππόλυτο έπαιξε ο Χρήστος Πολίτης, τη Φαίδρα η Μαίρη Αρώνα και τον Θησέα ο Νίκος Τζόγιας. Μπορείτε να ξεφυλλίσετε το πρόγραμμα της παράστασης από δώ. Διαβάστε επίσης εδώ μια συνομιλία του σκηνοθέτη και του πρωταγωνιστή σχετικά με το έργο.

ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ (2004)

Ακόμη μια παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, ο όγδοος κατά σειράν Ιππόλυτος στην ιστορία του, σε σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαΐδη και μετάφραση Στρατή Πασχάλη, οπτικογραφημένη στο Θέατρο της Δωδώνης. Τον ομώνυμο ρόλο υποδύθηκε Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. ενώ τη Φαίδρα έπαιξε η Φιλαρέτη Κομνηνού, η οποία ικανοποίησε (δείτε την κριτική της Ιωάννας Κλεφτογιάννη), αν και η παράσταση εν γένει δεν χαιρετίστηκε ως λαμπρή επιτυχία (βλ. π.χ. την κριτική του Κώστα Γεωργουσόπουλου). Η επιλογή του σκηνοθέτη να χρησιμοποιήσει τη μουσική που έγραψε ο Δημήτρης Μητρόπουλος για την παράσταση του Δημήτρη Ροντήρη (1937) δίχασε τους κριτικούς αποσπώντας κολακευτικά σχόλια αλλά και σφοδρές επικρίσεις.

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ (1999)

Μια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, σε σκηνοθεσία Γιώργου Λαζάνη και μουσική Χρίστου Λεοντή. Χώρος είναι το αρχαίο θέατρο της Πάτρας.

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ (2002)

Παράσταση του Εθνικού Θεάτρου σε μετάφραση και σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου, βιντεοσκοπημένη στο Θέατρο Φιλίππων. Η παράσταση αυτή, που παρουσίασε μια “νέα ανάγνωση” της ευριπίδειας Ιφιγένειας, που απέρριπτε τις πατριωτικές ερμηνείες του έργου, μάλλον δίχασε τους κριτικούς (δείτε το ρεπορτάζ του Βασίλη Αγγελικόπουλου στην Καθημερινή, που φιλοξενεί απόψεις του Κώστα Τσιάνου και την κριτική του Σταύρου Ξηνταρά στην Απογευματινή).

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΤΑΥΡΟΙΣ (1981)

Πρόκειται για παράσταση της Κεντρικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Θάνου Κωτσόπουλου και μετάφραση Απόστολου Μελαχρινού. Ιφιγένεια έπαιξε η Άννα Συνοδινού, Ορέστη ο Βασίλης Κανάκης και Πυλάδη ο Γιώργος Τσιτσόπουλος. Ξεφυλλίστε εδώ το πρόγραμμα της παράστασης και διαβάστε εδώ κριτικές και άλλα σχετικά δημοσιεύματα.

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΤΑΥΡΟΙΣ (2012)

Ιδού και μια ερασιτεχνική, αλλά πολύ καλαίσθητη, Ιφιγένεια εν Ταύροις από τον Θεατρικό Όμιλο του Λυκείου Μεσσήνης.

ΙΩΝ (2003)

Ο Ίωνας του Ευριπίδη διδάχθηκε μέχρι σήμερα τρεις φορές από το Εθνικό Θέατρο, με πιο πρόσφατη αυτή την παράσταση σε σκηνοθεσία Λυδίας Κονιόρδου. Η οπτικογράφηση έγινε στους Δελφούς.

ΜΗΔΕΙΑ (1976)

Πρόκειται για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου του 1976 σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, με την Ελένη Χατζηαργύρη στον ομώνυμο ρόλο και τον Νίκο Τζόγια στον ρόλο του Ιάσονα. Τη μετάφραση υπογράφει ο Παντελής Πρεβελάκης (η μετάφραση αυτή, αν και κάπως “μαλλιαρή” για το σύγχρονο γλωσσικό αίσθημα, παραμένει μια από τις ποιοτικότερες και θεατρικότερες που διαθέτουμε. Την ξεπέρασε πρόσφατα μόνο η μετάφραση του Θεόδωρου Στεφανόπουλου.

ΟΡΕΣΤΗΣ (1971)

Ο Ορέστης, σε μετάφραση Άγγελου Δ. Τερζάκη και σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1971. Στον ομώνυμο ρόλο πρωταγωνίστησε ο Νίκος Κούρκουλος. Η παράσταση περιόδευσε στην Ιαπωνία, μαζί με τον Οιδίποδα Τύραννο και τον Αγαμέμνονα (διαβάστε εδώ σχετική κριτική).

Το βίντεο περιλαμβάνει την ηχογράφηση της παράστασης, που συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό.

ΤΡΩΑΔΕΣ (1975)

Ο Αλέξης Σολομός ανέβασε και Τρωάδες, πάλι με το Εθνικό, σε μετάφραση Θρασύβουλου Σταύρου (μία από τις πέντε Τρωάδες του σχήματος). Εκάβη ήταν η Ελένη Χατζηαργύρη, Ανδρομάχη η Κάκια Παναγιώτου και Κασσάνδρα η Αντιγόνη Βαλάκου. Δείτε εδώ την κριτική του Τάσου Λιγνάδη.

ΤΡΩΑΔΕΣ (1991)

Οι Τρωάδες του 1991 σε σκηνοθεσία Γιώργου Θεοδοσιάδη και με Εκάβη την Άννα Συνοδινού είναι οι πέμπτες και τελευταίες μέχρι σήμερα Τρωάδες του Εθνικού. Δείτε εδώ τους συντελεστές και εδώ τις αντιδράσεις των κριτικών.

ΦΟΙΝΙΣΣΕΣ (1978)

Οι Φοίνισσες του Ευριπίδη γνώρισαν λίγες αλλά εντυπωσιακές παραστάσεις στη νέα ελληνική σκηνή. Στο YouTube εντοπίζεται η πρώτη από τις δύο παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου που σκηνοθέτησε σε διάστημα δέκα ετών ο Αλέξης Μινωτής.

Στην πρώτη παράσταση, του 1978, τα σκηνικά φιλοτέχνησε ο πιο σημαντικός ίσως σύγχρονος Έλληνας σκηνογράφος Διονύσης Φωτόπουλος και τη μουσική συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης. Την Αντιγόνη και την Ιοκάστη έπαιζαν η Ελένη Χατζηαργύρη και η Λυδία Κονιόρδου αντίστοιχα, ενώ τους Ετεοκλή και Πολυνείκη έπαιξαν οι Τάκης Βουλαλάς και Χρήστος Πάρλας. Ο ίδιος ο Μινωτής έπαιξε εδώ μια ακόμη εκδοχή του Οιδίποδα.

Η παράσταση του 1988 ήταν αναβίωση της πρώτης με κάποιες διαφοροποιήσεις στη διανομή.

[Για τις Φοίνισσες του ΘΟΚ και του Νίκου Χαραλάμπους (2002) παραπέμπω σε ανακοίνωση που έκανα σε ειδικό συνέδριο για το αρχαίο θέατρο στην Κύπρο το 2011.]

Εύχομαι η συλλογή αυτή να φανεί ευχάριστη και χρήσιμη! Την αφιερώνω όλως ιδιαιτέρως στους φοιτητές του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, για τους οποίους και την έφτιαξα.