Jon Fosse, “Κάποιος θα ᾽ρθει”: σκηνοθεσία Αύρας Σιδηροπούλου

Tags

Αύρα Σιδηροπούλου, Θέατρο Versus, Κάποιος θα ᾽ρθει, Jon Fosse

Κήπος μπροστά από ένα παλιό, κάπως παρακμασμένο σπίτι: η μπογιά ξεφλουδισμένη, μερικά παράθυρα έχουν τζάμια σπασμένα. Ωστόσο, το σπίτι, που έχει χτιστεί απομονωμένο στην προεξοχή μιας απόκρημνης πλαγιάς, με θέα τη θάλασσα, έχει μια δικιά του απτή ομορφιά, φθαρμένη απ’ τον καιρό. Ένας άντρας και μια γυναίκα μπαίνουν στον κήπο στρίβοντας από τη δεξιά γωνία του σπιτιού. ΕΚΕΙΝΟΣ είναι περίπου πενήντα χρονών, κάπως παχουλός, με γκρίζα μαλλιά, λίγο μακρύτερα απ’ το κανονικό, ύπουλα μάτια και αργές κινήσεις. ΕΚΕΙΝΗ είναι γύρω στα τριάντα, ψηλή, μάλλον μεγαλόσωμη, με μαλλιά όχι πολύ μακριά, μεγάλα μάτια και κάπως παιδιάστικες κινήσεις. Ο άντρας και η γυναίκα περπατούν κατά μήκος του σπιτιού, πιασμένοι χέρι χέρι, και κοιτάζουν για ώρα πολλή το σπίτι.

Με αυτές τις σκηνικές οδηγίες ξεκινά το Κάποιος θα ᾽ρθει (Nokon kjem til å komme), ένα από τα πιο γνωστά έργα του βραβευμένου Νορβηγού θεατρικού συγγραφέα Jon Fosse (Γιον Φόσσε, 1959-), ο οποίος παρουσιάζεται στην Κύπρο για πρώτη φορά από το Θέατρο Versus.

Ένας άντρας και μία γυναίκα βρίσκουν καταφύγιο σε ένα απόμακρο παραθαλάσσιο σπίτι, ελπίζοντας ότι έτσι θα ξεφύγουν από την οδυνηρή επαφή με τον έξω κόσμο.

ΕΚΕΙΝΟΣ
Μπορούμε να ’μαστε ο ένας με τον άλλον
Τώρα πια θα μπορέσουμε επιτέλους
να είμαστε ο ένας με τον άλλον
μόνοι μας ο ένας με τον άλλον
κι όχι να ’μαστε
εκεί που είναι όλοι οι άλλοι
αλλά να ’μαστε μαζί
μόνοι μας ο ένας με τον άλλον
Τώρα θα ’μαστε
μαζί ο ένας με τον άλλον
μαζί ο ένας μέσα στον άλλον
μόνοι
ο ένας με τον άλλον

Ωστόσο, ένας βαθιά ριζωμένος φόβος ότι «κάποιος θα ’ρθει» διαταράσσει την εύθραυστη απομόνωσή τους:

ΕΚΕΙΝΗ
Όμως είναι κάποιος άλλος εδώ
Κάποιος θα ’ρθει
(Απελπισμένη.)
Ποτέ δεν θα μας αφήσουν
μόνους τον ένα με τον άλλον
Ποτέ δεν θα μπορέσουμε να’μαστε μαζί

Ο φόβος σύντομα θα επιβεβαιωθεί, όταν ο προηγούμενος ιδιοκτήτης του σπιτιού κάνει την εμφάνισή του στην αρχή της δεύτερης πράξης:

ΕΚΕΙΝΗ διασχίζει τον κήπο. Έπειτα, βλέπει έναν άντρα να έρχεται απ’ τη δεξιά γωνία του σπιτιού. Ο ΑΝΤΡΑΣ είναι γύρω στα τριάντα, με συνηθισμένη εμφάνιση. ΕΚΕΙΝΗ κοιτάζει προς τη μεριά του, έπειτα χαμηλώνει το βλέμμα. Ξανασηκώνει τα μάτια, του γνέφει. Ο ΑΝΤΡΑΣ τής γνέφει κι αυτός. Περπατάει κατά μήκος του σπιτιού κι έπειτα την πλησιάζει, κοιτάζοντάς την. ΕΚΕΙΝΗ τον κοιτάζει. Ο ΑΝΤΡΑΣ φτάνει κοντά της, στέκεται μπροστά της.

Η παρουσία του Άντρα αποκαλύπτει κρυμμένες αντιζηλίες και πάθη, που υποφώσκουν ανατρεπτικά στη σχέση του ζευγαριού. Ο σύζυγος (“Εκείνος”) στην αρχή καθησύχαζε, όπως είδαμε πιο πάνω, τη γυναίκα (“Εκείνην”), η οποία βασανιζόταν από τον αόριστο φόβο της επερχόμενης άφιξης. Τώρα που ο Άντρας φτάνει, οι ρόλοι αντιστρέφονται και Εκείνη είναι που επιχειρεί να ηρεμήσει Εκείνον, αλλά η υποψία και η ανασφάλεια έχουν ήδη στοιχειώσει το μυαλό του:

(Ο ΑΝΤΡΑΣ γελάει κοφτά. ΕΚΕΙΝΗ κι ΕΚΕΙΝΟΣ γνέφουν καταφατικά στον ΑΝΤΡΑ, που σηκώνει το κεφάλι, τους αποχαιρετά κουνώντας το χέρι, κι έπειτα στρίβει τη δεξιά γωνία του σπιτιού. ΕΚΕΙΝΟΣ απομακρύνεται και κάθεται στο παγκάκι, στην άλλη άκρη του, αφήνοντας όσο μεγαλύτερη απόσταση γίνεται ανάμεσά τους. ΕΚΕΙΝΟΣ κοιτάζει ίσια μπροστά, προς τα κάτω. ΕΚΕΙΝΗ τον παρατηρεί επιφυλαχτικά. Μακριά παύση.)
ΕΚΕΙΝΟΣ
   (Κάπως τρεμάμενος.)
   Εσύ του ζήτησες να καθήσει
   εδώ στο παγκάκι
   πλάι σου;
ΕΚΕΙΝΗ
   Όχι όχι
ΕΚΕΙΝΟΣ
   Δηλαδή ήρθε έτσι απλά
   και κάθησε
(Κάπως ειρωνικά.)
Έτσι απλά ήρθε
και κάθησε
στο παγκάκι πλάι σου
(ΕΚΕΙΝΗ κοιτάζει μπροστά της με χαμηλωμένο βλέμμα, παγερή.)
Δηλαδή ακτινοβολούσες
μια κρυφή επιθυμία
Έλα και κάθησε εδώ
πλάι μου
Αυτό έλεγες
χωρίς να το λες
όπως συνήθως
ΕΚΕΙΝΗ
   Όχι σταμάτα
   Με τρομάζεις
ΕΚΕΙΝΟΣ
   Όχι τίποτα δεν έκανες
   Δεν τον κοίταξες στα μάτια ούτε μια φορά.
   (Με ωμότητα.)
   Συνέχεια τον κοίταζες στα μάτια.
   Ή έτυχε απλώς να τον κοιτάξεις
   Την ώρα που ερχόμουνα εγώ;
   (ΕΚΕΙΝΟΣ κουνάει το κεφάλι του θλιμμένα.)
ΕΚΕΙΝΗ
   Όχι σε παρακαλώ
   Με τρομάζεις
ΕΚΕΙΝΟΣ
   (Πιο νευρικά.)
   Δηλαδή καθώς ερχόμουνα
   έτυχε σαν να λέμε
   να γείρεις πάνω του
ΕΚΕΙΝΗ
   Δεν έγειρα πάνω του
ΕΚΕΙΝΟΣ
   Αφού το είδα
   με τα ίδια μου τα μάτια
   Το είδα πως έγειρες πάνω του
   (Με κάπως συμφιλιωτικό τόνο.)
   Το είδα
ΕΚΕΙΝΗ
   (Κάπως θλιμμένη.)
   Δεν έγειρα
ΕΚΕΙΝΟΣ
   Σου άρεσε;
ΕΚΕΙΝΗ
   Ούτε μου άρεσε ούτε δεν μου
   άρεσε
ΕΚΕΙΝΟΣ
   Σου άρεσε
ΕΚΕΙΝΗ
   Ναι μάλλον μου άρεσε κατά κάποιον τρόπο

Αινιγματικό και βαθιά υπαρξιακό, περιστρεφόμενο γύρω από ένα ερωτικό τρίγωνο, που ορίζεται από τη σεξουαλική κτητικότητα, τη ζήλεια και μια υποδόρια παράνοια, το Κάποιος θα’ρθει δημιουργεί, με τον πιο ποιητικό και ταυτόχρονα σκληρό τρόπο, μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και εσωτερικής έντασης, η οποία χτίζεται σαν παρτιτούρα και μας συμπαρασύρει σε έναν κόσμο όπου τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτα.

Όσοι διαβάζουν το ιστολόγιο αυτό γνωρίζουν ότι δεν συνηθίζω να διαφημίζω πολιτιστικά γεγονότα, αλλά αυτή η παράσταση αξίζει πραγματικά να εξαιρεθεί από τον κανόνα, καθώς εισάγει στην Κύπρο ίσως τον πιο πολυπαιγμένο και όμως τον πιο άγνωστο στους πιο πολλούς από μας Ευρωπαίο θεατρικό συγγραφέα. Ο Jon Fosse μετρά πάνω από 9000 παραστάσεις των έργων του σε 140 γλώσσες και ήδη συγκρίνεται με τον συμπατριώτη του, Ερρίκο Ίψεν, αν και ο ψυχολογικός ρεαλισμός του τελευταίου λίγο ταιριάζει με τον λυρισμό του Φόσσε, που περισσότερο θυμίζει τον Μπέκετ και τον Πίντερ.

Οι άνθρωποι του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου έχουν βάλει πλατιά τη σφραγίδα τους στην παράσταση, καθώς τη σκηνοθεσία, που συνδυάζει την αφαίρεση με το έντονα εικαστικό στοιχείο, αναλαμβάνει η Αύρα Σιδηροπούλου, ενώ τη μετάφραση υπογράφει ο Βάιος Λιαπής. Τον ρόλο του σκηνοθέτη αναλαμβάνει η επίσης “δική μας” Μαρία Γεωργίου.

Το σκηνικό και τα κοστούμια έχει επιμεληθεί η βραβευμένη σκηνογράφος-ενδυματολόγος Έλενα Κατσούρη, τους φωτισμούς σχεδιάζει ο Joseph Χριστοδουλίδης, το βίντεο ο Χάρης Αριστείδου, ενώ η πρωτότυπη μουσική σύνθεση είναι του Νίκου Βίττη. Τους ρόλους ερμηνεύουν η Φάνη Πέτσα, ο Κωνσταντίνος Γαβριήλ και ο Ανδρέας Νικολαίδης.