Tags
19 Αυγούστου 1936, Federico Garcia Lorca (Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα), Νίκος Εγγονόπουλος, Νίκος Καρούζος, Νίκος Καββαδίας, Νεοελληνική ποίηση, ισπανικός εμφύλιος, Langston Hughes
Ο “τρομερός μήνας Αύγουστος”, μεταξύ άλλων πολλών δεινών στην ιστορία, έφερε και τη δολοφονία του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (1936). Την είδηση του θανάτου του διεκτραγώδησε με τον ακόλουθο τρόπο ο Νίκος Καζαντζάκης (ο οποίος σημειωτέον μετέφρασε Λόρκα το 1933, στην πρώτη μάλλον μετάφραση του ποιητή στα ελληνικά), στην εφημερίδα “Καθημερινή” στις 11 Ιανουαρίου 1937:
“Σκότωσαν τον Λόρκα! […] Ο Λόρκα στον αδελφοκτόνο πόλεμο σκοτώθηκε. Τον σκότωσαν. Θερίστηκε μια από τις μεγαλύτερες ποιητικές ελπίδες του καιρού μας”.
Επειδή το καλοκαίρι μεν δεν είναι για πολλά, οι μεγάλες επέτειοι όμως πρέπει να σημειώνονται, περιορίζομαι να αντιγράψω μερικά από τα πιο γνωστά ελληνικά ποιήματα για τον θάνατο του ποιητή. Παρακαλώ τους φίλους αναγνώστες να με συμπληρώσουν, αν έχω παραλείψει κάτι σημαντικό:
(α) Στρατής Τσίρκας & Langston Hughes, “Όρκος στον δολοφονημενο ποιητη Λορκα”
[Γράφτηκε στο πλαίσιο του Β΄ Διεθνούς και Παγκοσμίου Συνεδρίου Συγγραφέων για την Υπεράσπιση της Κουλτούρας Ενάντια στον πόλεμο και στον Φασισμό. Υπογράφτηκε από τους πλείστους συνέδρους και διαβάστηκε από τον Λουί Αραγκόν]
Στ’ όνομά σου, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα,που σκοτώθηκες στην Ισπανία για τη λευτεριά
του ζωντανού λόγου,
Εμείς, ποιητές απ’ όλες τις χώρες του κόσμου,
μιλώντας και γράφοντας στις διάφορες και ποικίλες
γλώσσες μας
παίρνουμε εδώ τον όρκο τον κοινό,
τ’ όνομά σου να μην ξεχαστεί ποτές πάνω στη γης,
κι όσο υπάρχει τυραννία και καταπίεση,
στ’ όνομά σου
να τις πολεμούμε
όχι μονάχα με το λόγο
μα και με τη ζωή μας.
(β) Νίκος Καββαδίας, “Federico Garcia Lorca” (Πουσι 1947, πρωτη δημοσιευση 1945)
Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι Παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδειάκαι ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου
στο ρογοβύζι ανατριχιάζαν τα παιδιά
κι ο γέρος έλιαζε, ακαμάτης, τ’αχαμνά του Του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά
και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι
τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά
τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει Κάτω απ’ τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές
και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια
τις νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές
τότες που σ’ έφεραν, κατσίβελε, στη μπόλια Ατσίγγανε κι αφέντη μου με τι να σε στολίσω;
φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό
στον τοίχο της Καισαριανής μας φέραν από πίσω
κι ίσα ένα αντρίκειο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό. Κοπέλες απ’ το Δίστομο, φέρτε νερό και ξύδι
κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά
σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι
μέσα απ’ τα διψασμένα της χωράφια τα ανοιχτά Βάρκα του βάλτου ανάστροφη, φτενή δίχως καρένα
σύνεργα που σκουριάζουνε σε γύφτικη σπηλιά
σμάρι κοράκια να πετάν στην έρημην αρένα
και στο χωριό να ουρλιάζουνε τη νύχτα εφτά σκυλιά.
(γ) Ν. Εγγονοπουλος, “Nεα περι του θανατου του Iσπανου ποιητου Φεντερικο Γκαρθια Λορκα στις 19 Aυγουστου του 1936 μέσα στο χαντακι του Kαμινο Nτε Λα Φουεντε” (Ποιήματα Β᾽, 1977· πρωτη δημοσιευση 1956)
…una accion vil y disgraciado. η τέχνη κι’ η ποίηση δεν μας βοηθούν να ζήσουμε:η τέχνη και η ποίησις μας βοηθούνε
να πεθάνουμε περιφρόνησις απόλυτη αρμόζει
σ’ όλους αυτούς τους θόρυβους
τις έρευνες
τα σχόλια επί σχολίων
που κάθε τόσο ξεφουρνίζουν
αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες
γύρω από τις μυστηριώδικες κι’ αισχρές συνθήκες
της εκτελέσεως του κακορρίζικου του Λόρκα
υπό των φασιστών μα επί τέλους! πια ο καθείς γνωρίζει πως
από καιρό τώρα
― και προ παντός στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα ―
είθισται
να δολοφονούν
τους ποιητάς
(δ) Ν. Καρουζος, “Μουλετα” (Ερυθρογραφος, 1988)
Δωρεάν η ζωή ΦεδερίκοΓκαρθία Λόρκα δωρεάν ο θάνατος.
Αυτό το άλικο πανί δεν έχει πάντοτες
αγαθή βεβαιότητα.
Είν’ ο Θεός που αμιγής εκτείνεται στο μαύρο
πλήρως απών ή ανεικόνιστος.
Όμως εσύ μυρόεσσα Ισπανία — της Ευρώπης θερμότητα
τι δόξα πρόσθεσες απ’ τη λαλιά του
την άσπιλη
σ’ ανελέητο ήλιο σ’ έναν ουρανό
που πυραχτώνει διαμπερής αθωότητα…
Ισπανία εσύ αυθεντία στο θάνατο!
Δωρεάν η όραση Φεδερίκο
Γκαρθία Λόρκα δωρεάν η τυφλότητα.
(ε) Δώρος Λοΐζου, “Έρχονται πάλι” (Ψωμί και Ελευθερία):
Έρχονται πάλι…
Έρχονται, Φεντερίκο…
Μαύρα μάτια, μαύρες καρδιές, μαύρες κάννες…
Έρχονται να σε ξανασκοτώσουν, Φεντερίκο.
Θα σε ξαναθάψουν με τους άλλους,
τους πολλούς,
τον κοσμάκη.
Κι ύστερα θα πούν ότι σε σκότωσαν κατά λάθος,
πως ήταν ατύχημα,
τυχαίο περιστατικό…
Άβε Μαρία, άβε Μαρία
προσευχήσου για μας…
Όλους εμάς τους αθώους Φεντερίκους…
Εμάς που μας σκοτώνουν τυχαία,
κατά λάθος…
(στ) Χ. Μπραβος, “Σονετο του σκοτεινου θανατου” (Μετα τα Μυθικα, 1996· πρωτη δημοσιευση 1986)
Της νύχτας και του ανέμου Federico Garcia Lorca, πέφτει π έ ν τ ε η ώρα.Τ’ άλογο πάει μιαν άδεια νεκροφόρα·
στ’ αλώνι πολεμά ταύρος με λύκο. Σε παίρνει η δημοσιά, για να σε βγάλει
κει που η αστραπή κλωσσάει την αστραπή της.
Του φεγγαριού το πέταλο, μαγνήτης,
σέρνει το ματωμένο σου κεφάλι κουρέλια φασκιωμένο της παντιέρας.
Φυσάει σκοτεινού θανάτου αέρας –
και πού να είν’ εκείνο τ’ άσπρο σάλι που σού ’ριξε, όταν σ’ έπαιρναν, η νύφη; Σκυλί τρελό τα κόκαλά του γλείφει
και σ’ άλλον κόσμο αρχίζει καρναβάλι.
stelioselykos89@gmail.com said:
Αγαπητέ φίλε Αντώνη ,θα σου στείλω το ποίημα που δεν έλαβες, σε δύο ως τρεις΄
ημέρες.
Τις ευχές μου για καλή υγεία, δημιουργικότητα και καλές γιορτές!
Στέλιος Ε. Λύκος
LikeLike
stelioselykos89@gmail.com said:
FEDERICO GARCIA LORCA
Το ρίχνω μες στις θάλασσες το πιο βαρύ της λύπης
Μήπως και τύχει ο Θεός μου γίνει παραλήπτης.
Οι μαύρες θήκες της ψυχής άλλο πια δε χωράνε
Εγώ κι αν θλίβομαι βαριά γενναίοι τραγουδάνε.
Αθώα μου ψυχή, αθώα,
Το αίμα και το όνομα για δώρα
Σε μια γωνιά τα έδωσαν στου χάροντα την ώρα
Όταν σε σημαδεύανε με σίδερα φονιάδες
Κι όλη η Γρανάδα έκλαιγε και όλες του κόσμου
Οι μανάδες!
Ένα τραγούδι θέλω να σου πω, μα πιο απ΄όλα;
Όλα λιγώνουν τις καρδιές του κόσμου σου
Τα ρόδα.
Κι αν περπατάς στους ουρανούς κι η Αλκυόνη
Ντάμα σου
Εμείς εδώ σε ‘εχουμε, να μας ζεσταίνει τις καρδιές
Η αύρα σου!
Σε σταυροδρόμια λυκαυγής μια φλόγα σε τυλίγει
Τον ουρανό σου περπατάς εκεί που μένουν λίγοι.
Γελούσες με τον θάνατο του έκανες σινιάλα
Και βγήκες άστρο να τρυπάς τα μαύρα τους σκοτάδια!
Στέλιος Ε. Λύκος
LikeLike
stelioselykos89@gmail.com said:
FEDERICO GARCIA LORCA
Το ρίχνω μες στις θάλασσες το πιο βαρύ της λύπης
Μήπως και τύχει ο Θεός μου γίνει παραλήπτης.
Οι μαύρες θήκες της ψυχής άλλο πια δε χωράνε
Εγώ κι αν θλίβομαι βαριά γενναίοι τραγουδάνε.
Αθώα μου ψυχή, αθώα,
Το αίμα και το όνομα για δώρα
Σε μια γωνιά τα έδωσαν στου χάροντα την ώρα
Όταν σε σημαδεύανε με σίδερα φονιάδες
Κι όλη η Γρανάδα έκλαιγε και όλες του κόσμου
Οι μανάδες!
Ένα τραγούδι θέλω να σου πω, μα πιο απ΄όλα;
Όλα λιγώνουν τις καρδιές του κόσμου σου
Τα ρόδα.
Κι αν περπατάς στους ουρανούς κι η Αλκυόνη
Ντάμα σου
Εμείς εδώ σε ‘εχουμε, να μας ζεσταίνει τις καρδιές
Η αύρα σου!
Σε σταυροδρόμια λυκαυγής μια φλόγα σε τυλίγει
Τον ουρανό σου περπατάς εκεί που μένουν λίγοι.
Γελούσες με τον θάνατο του έκανες σινιάλα
Και βγήκες άστρο να τρυπάς τα μαύρα τους σκοτάδια!
Στέλιος Ε. Λύκος
LikeLike
stelioselykos89@gmail.com said:
Με συγκίνησε η ιστοσελίδα σας! Και έστειλα ένα ποίημα για τον Λόρκα πριν από καιρό
από την 3η ποιητική μου συλλογή ”ΣΙΩΠΗΡΑ ΕΓΧΟΡΔΑ” (εκδόσεις ”ΟΣΤΡΙΑ”)
Δεν το βλέπω, δεν γνωρίζω αν το λάβατε. Ευχαριστώ.
Στέλιος Ε. Λύκος
LikeLike
antonispetrides.wordpress.com said:
Αγαπητέ Στέλιο, σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Όχι, δεν έλαβα το ποίημά σου! Αν έχεις την καλοσύνη, γράψτο εδώ ως σχόλιο.
LikeLike
Pingback: 9 Αυγούστου 1936 (Μέρος 2ο): Κύπριοι ποιητές για τον Λόρκα - Φιλολογικός Ιστότοπος
Pingback: - Φιλολογικός Ιστότοπος
Pingback: 19 Αυγούστου 1936 (Μέρος 2ο): Κύπριοι ποιητές για τον Λόρκα | Λωτοφάγοι
Pingback: 78 χρόνια από τη δολοφονία του Γ. Γκ. Λόρκα – Ο Ν. Καββαδίας για τον Λόρκα | Amphibian Fate
Pingback: “Λωτοφάγοι”: Γενικό ευρετήριο | Λωτοφάγοι
stelios e lykos said:
FEDERICO GARCIA LORCA ,
ΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΓΕΝΝΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ Π Ο Τ Ε !.
Μ΄ΑΚΟΥΣ !.
LikeLike
Φ.Κ. said:
Όποιος γνωρίζει πως σκοτώθηκε ο ποιητής και διαβάσει αυτό του το ποίημα, δεν το ξεχνά ποτέ!!!
LikeLiked by 1 person
antonispetrides.wordpress.com said:
Όντως, τρομερή τραγική ειρωνεία
LikeLike
Φ.Κ. said:
” ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΑΛΙ ”
Δώρος Λοϊζου
Έρχονται πάλι…
Έρχονται, Φεντερίκο…
Μαύρα μάτια, μαύρες καρδιές, μαύρες κάννες…
Έρχονται να σε ξανασκοτώσουν, Φεντερίκο.
Θα σε ξαναθάψουν με τους άλλους,
τους πολλούς,
τον κοσμάκη.
Κι ύστερα θα πούν ότι σε σκότωσαν κατά λάθος,
πως ήταν ατύχημα,
τυχαίο περιστατικό…
Άβε Μαρία, άβε Μαρία
προσευχήσου για μας…
Όλους εμάς τους αθώους Φεντερίκους…
Εμάς που μας σκοτώνουν τυχαία,
κατά λάθος…
LikeLiked by 1 person
antonispetrides.wordpress.com said:
Πολύ σωστά, ναι, το ξέχασα αυτό. Θα το προσθέσω, ευχαριστώ!
LikeLike
Pingback: Οι “Λωτοφάγοι” και η σύγχρονη λογοτεχνία (ελληνική και ξένη): μια καταγραφή | Λωτοφάγοι
Γιώργος Π. said:
Αντώνη, σε ευχαριστώ για τον νέον αυτό λωτό.
Για τον Καββαδία και τον Λόρκα στο ποίημα του πρώτου, αξίζει να δει κανείς την ανακοίνωση της Ελένης Τσιντώνη στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών το 2010 (http://www.eens.org/EENS_congresses/2010/Tsintoni_Eleni.pdf).
LikeLiked by 1 person
antonispetrides.wordpress.com said:
Σ᾽ ευχαριστώ, Γιώργο. Χρήσιμη εργασία.
LikeLike
Immortalité said:
Λωτοφάγοι αλλά όχι αμνήμονες… Εξαιρετική ανάρτηση, ευχαριστώ…
LikeLiked by 1 person