Η Κερύνεια, ο Τορναρίτης, η λύση και η αλήθεια

Tags

πρόσφυγες, Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, Κυπριακό, Κερύνεια, Νίκος Τορναρίτης, Σχέδιο Ανάν, επιστροφή, λύση, ομοσπονδία

Είπα πολλές φορές ότι δεν θα γράφω επικαιρικά κείμενα σε αυτό το μπλογκ – και μάλιστα κείμενα πολιτικού χαρακτήρα – αλλά οι εξελίξεις δεν μας αφήνουν να αγιάσουμε.

Αυτό το σύντομό μου σχόλιο αναφέρεται στις πρόσφατες δηλώσεις του Νίκου Τορναρίτη σχετικά με τη λύση και τις προοπτικές επιστροφής στην Κερύνεια, οι οποίες, ως φυσικόν, προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις. Θα καταγράψω την άποψή μου ως απλός ελεύθερος πολίτης. Είμαι πάντοτε ανοικτός σε διάλογο, οπότε κάθε σχόλιο (νοουμένου ότι θα διατυπώνεται με σοβαρότητα και με σεβασμό σε κάθε άποψη) είναι ευπρόσδεκτο.

Δυστυχώς, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και κυρίως με τα παιδιά μας, δεν μπορούμε παρά να παραδεχθούμε ότι ο Νίκος Τορναρίτης είπε όντως την πικρή αλήθεια, όταν παραδέχθηκε πως δεν υπάρχει περίπτωση επιστροφής της Κερύνειας υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Παρόλες τις φυσιολογικές διαμαρτυρίες μας (η αλήθεια πονάει), πράγματι δεν φαίνεται να υπάρχει ρεαλιστικά μιλώντας τέτοια προοπτική, τουλάχιστον στο πλαίσιο μιας λύσης ομοσπονδιακού τύπου – κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει δυστυχώς να το παραδεχθούμε και, αν θέλουμε όντως να προχωρήσουμε σε τέτοιου είδους λύση (κανείς δεν με έχει πείσει, προσωπικά, ότι υπάρχει άλλος δρόμος) να το αποδεχθούμε, όσο κι αν μας πληγώνει.

Όμως, ως Κερυνειώτης που (το λέω και το εννοώ) υπό όρους και προϋποθέσεις δεν θα είχε πρόβλημα να επιστρέψει στην Κερύνεια υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση, θα ήθελα να σημειώσω τα ακόλουθα. Ας εκληφθεί το κείμενό μου αυτό ως έργο εν προόδω, σκέψεις στη δυναμική της διαμόρφωσής τους, και όχι ως παγιωμένες πολιτικές θέσεις ή μανιφέστο.

(α) Το ουσιώδες ζήτημα δεν είναι αν η Κερύνεια θα διοικείται από Έλληνες ή Τούρκους, αν θα ανήκει στο ένα ή στο άλλο συνιστών κρατίδιο, αλλά αν θα επιτραπεί στους Έλληνες κατοίκους της να επιστρέψουν στις εστίες και τις περιουσίες τους, έστω υπό Τ/Κ διοίκηση, εννοείται σε συνθήκες ασφαλείας και σεβασμού της ανθρώπινης ακεραιότητας. Το Σχέδιο Ανάν, το οποίο απέβλεπε στην παγίωση μόνιμων πλειοψηφιών στα συνιστώντα κρατίδια, δηλαδή στη φυλετική καθαρότητα των δύο ζωνών, επέτρεπε κάτι τέτοιο μόνο σε πολύ λίγους Ε/Κ πρόσφυγες, την ίδια στιγμή που οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούσαν να ασκήσουν ελεύθερα τα δικαιώματα που προβλέπονται στο acquis communitaire. Θα πρέπει να πείσουμε ότι αυτού του είδους οι αποκλίσεις από το Κεκτημένο δεν μπορεί να είναι μόνιμες.

(β) Εξίσου κρίσιμο σημείο προς διευκρίνιση είναι επίσης αν αυτοί που θα επιλέξουν να επιστρέψουν θα έχουν ΠΛΗΡΗ πολιτικά δικαιώματα στο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο: δηλαδή το δικαίωμα της άσκησης των τεσσάρων βασικών ελευθεριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ελεύθερη διακίνηση προσώπων, αγαθών, κεφαλαίων και υπηρεσιών), το δικαίωμα απόκτησης περιουσίας, το δικαίωμα ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, το δικαίωμα στην (ελληνική) παιδεία και την ανεξιθρησκία κ.ο.κ. Με βάση το Σχέδιο Ανάν και πάλι, τέτοιου είδους πλήρη και απεριόριστα πολιτικά δικαιώματα δεν δίνονταν στους πρόσφυγες που επέστρεφαν υπό Τ/Κ διοίκηση· αντιθέτως αυτοί καταδικάζονταν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

(γ) Τέλος, είναι επάναγκες να ξεκαθαριστεί αν αυτοί που θα έχουν μεν το αναγνωρισμένο δικαίωμα να επιστρέψουν αλλά θα επιλέξουν να μην το κάνουν θα αποζημιωθούν με τρόπο ουσιαστικό και δίκαιο, δηλαδή για το σύνολο των περιουσιών τους, σε πραγματικές τιμές του σήμερα και σε μετρητά (όχι σε κρατικά ομόλογα ενός κράτους που ακόμη δεν υπάρχει). Το Σχέδιο Ανάν ήταν το λιγότερο ασαφές και νεφελώδες όσον αφορά στο καθεστώς των αποζημιώσεων και αυτό αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές αιτίες της απόρριψής του από τον απλό πολίτη.

Ο πολιτικός ρεαλισμός, λοιπόν, μπορεί να επιβάλλει να αποδεχθούμε ότι η ομοσπονδιακή λύση είναι η μόνη εφικτή και ότι στο πλαίσιο της λύσης αυτής η Κερύνεια δεν θα αποδοθεί στην ελληνοκυπριακή διοίκηση, αλλά ο ίδιος πολιτικός ρεαλισμός (δηλαδή οι προοπτικές βιωσιμότητας αυτής της λύσης, που δεν εξαρτώνται μόνο από τα νομοτεχνικά, αλλά κυρίως από τη μερική έστω ικανοποίηση του αισθήματος δικαίου στις δύο κοινότητες) επιβάλλει να εξασφαλιστούν τουλάχιστον τα πιο πάνω ως το απόλυτο μίνιμουμ. Γιατί αν τα πιο πάνω δεν εξασφαλιστούν, εν όλω ή εν μέρει, αμέσως ή σε (μικρό) βάθος χρόνου, τότε η λύση δεν θα είναι γνησίως ομοσπονδιακή, αλλά οι όροι “ομοσπονδία”, “ενιαίο κράτος”, “μία κυριαρχία” κλπ θα είναι θλιβεροί ευφημισμοί που θα καμουφλάρουν μια δυσλειτουργική και επικίνδυνη πραγματικότητα.

Σημειώνω τα πιο πάνω με την πιο ειλικρινή διάθεση και με την πραγματική ετοιμότητα να συναινέσω αυτή τη φορά σε μια λύση ομοσπονδιακού τύπου. Υπάρχουν σκληρά δεδομένα επί του εδάφους, που επιβάλλουν τουλάχιστον τον προβληματισμό και που απαγορεύουν την εύκολη καταφυγή στον ηρωικό μαξιμαλισμό και την ανεδαφική μεγαλοστομία:

(α) Ο ελληνοκυπριακός πληθυσμός σε μαζική πλέον κλίμακα παρουσιάζει τάσεις συμβιβασμού με την κατοχή και αποδοχής των όρων που αυτή δημιουργεί επί του εδάφους: η ανησυχητικότερη ένδειξη αυτή της τάσης είναι η συνεργασία με την “Επιτροπή Αποζημιώσεων”, η οποία υπερβαίνοντας κατά πολύ τους όρους εντολής του ΕΔΑΔ δεν αποζημιώνει τους νόμιμους ιδιοκτήτες για την απώλεια χρήσης των περιουσιών τους, αλλά εξαγοράζει τις περιουσίες τους και μάλιστα στο ένα πέμπτο της αξίας τους (εσχάτως και στο ένα έβδομο)·

(β) οι κάθε λογής οικονομικές συναλλαγές των Ε/Κ με το ψευδοκράτος συμποσούνται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ ετησίως και προϊόντος του χρόνου αυξάνονται·

(γ) ο εποικισμός συνεχίζεται με εντεινόμενους ρυθμούς, ενώ οι έποικοι τεκνοποιούν μαζικά και τα παιδιά τους αναπτύσσουν κυπριακή αυτοσυνειδησία, κάτι που καθιστά δυσκολότερη την αποπομπή τους, έστω και αν ορθώς επιμένουμε ότι ο εποικισμός είναι έγκλημα πολέμου·

(δ) η Τουρκία και το ψευδοκράτος εξασφαλίζουν μέρα με τη μέρα περισσότερες συνεργασίες με σημαντικούς ξένους οικονομικούς παράγοντες, τέτοιες που συνιστούν στην πράξη αποδοχή (acknowledgement) του ψευδοκράτους ως ξεχωριστής οντότητας de facto. Φτάνει να μετρήσει απλώς κανείς την κίνηση στο παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, για να πειστεί.

Με δυο λόγια: άλλο το 2004, άλλο το 2014.

Έχω πειστεί λοιπόν πέραν πάσης αμφιβολίας πως δεν υπάρχει άλλη λύση από τη Λύση. Αλλά η λύση αυτή, που ξέρω ότι δεν θα είναι “δίκαιη”, που ξέρω ότι δεν θα ισοδυναμεί με “απελευθέρωση” ούτε με ικανοποίηση των “προαιώνιων εθνικών πόθων”, αλλά θα είναι λύση ανάγκης και σκληρού συμβιβασμού, ΠΡΕΠΕΙ τουλάχιστον να με πείθει ΩΣ ΠΑΤΕΡΑ ότι τα παιδιά μου θα ζήσουν σε ευρωπαϊκές συνθήκες ισονομίας και ισοπολιτείας με τους Τουρκοκύπριους συμπολίτες τους.

Η προοπτική του αντιθέτου είναι, δεν μπορεί παρά να είναι, αδιανόητη.

Advertisements