Langston Hughes, “Dreams”

Tags

"Dream Deferred", "Dreams", "I have a dream", Civil Rights Movement, αμερικάνικη ποίηση σε νεοελληνική μετάφραση, Langston Hughes, Martin Luther King Jr, New York Times Book Review, segregation

Το “Dreams (“Όνειρα”), που αναδημοσιεύουμε σήμερα εδώ από τη συλλογή The Collected Poems of Langston Hughes (1994), ανήκει στα νιάτα του μεγάλου Αφροαμερικάνου ποιητή.

Το ποίημα αυτό εύκολα μπορεί να το προσπεράσει κανείς ως όμορφο μεν αλλά κοινότοπο. Και όμως: το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος τη συγκεκριμένη περίοδο μπορεί να ονειρεύεται είναι μεγαλειώδες.

Το ποίημα γράφεται τη δεκαετία του 1920, την ίδια εποχή με το εμβληματικό “Α Negro Speaks of Rivers“, όταν ο νεαρός μαύρος έτρωγε σκληρή στα σαγόνια του τη γροθιά του segregation — και δεχόταν τα χτυπήματα με απορία, ποτέ με μίσος, ποτέ με οργή· βλ. το ποίημα “The White Ones”: “I do not hate you / for your faces are beautiful, too”.

Όμως το πιο σημαντικό στοιχείο από όλα είναι ότι το “Dreams” γράφτηκε χρόνια πριν ο Martin Luther King Jr. στον περίφημο λόγο του (“I have a dream“, 1963) απαθανατίσει το Όνειρο και τη δύναμη να ονειρεύεσαι ως το αιώνιο σύμβολο του Civil Rights Movement και κάθε αγώνα για ισότητα και δικαιοσύνη (μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο τον λόγο του King εδώ).

Αλλά αυτό δεν εκπλήσσει. Ο Langston Hughes υπήρξε ο ίδιος ένα από τα λάβαρα της κοινωνικής αυτής επανάστασης που χάραξε τον 20ο αιώνα. Όπως έγραψε το New York Times Book Review, ο Hughes ανήκει στις μορφές εκείνες των ποιητών, οι οποίοι με το τιτάνιο ύψος της φυσιογνωμίας τους, με τον συμβολισμό της ίδιας της ύπαρξής τους, ξεπερνούν το ποιητικό τους έργο.

O Hughes κηρύσσει την εμμονή στα όνειρα, την ίδια στιγμή που ο ίδιος νιώθει σαν το μικρό μελαχρινό αγόρι απ’ τον Νότο (του ποιήματος “Migration”), που πάει στο σχολείο των παιδιών απ’ τον Βορρά, αλλά φοβάται να παίξει με τους λευκούς συμμαθητές του. Ο Hughes επιτάσσει να κρατηθούμε γερά απ’ τα όνειρα, την ίδια στιγμή που ο ίδιος οραματίζεται τη ζωή σε μια άλλη γη, τη γη “ενός πανέμορφου ήλιου”, όχι αυτήν “where life is cold” (“Our Land”)· και ψέλνει την περίφημή του “Ωδή σε μια Μαύρη Πλύστρα” (“A Song to a Negro Wash-Woman“), που αυτό τον πανέμορφο ήλιο θα τον βρει μόνο στο πλάι πια του Ήλιου της Δικαιοσύνης.

Ο Hughes, βέβαια, δεν είναι αφελής. Ξέρει ότι τα όνειρα δεν βγαίνουν πάντα αλήθεια. Δεν πεθαίνουν, πάντως· απλώς “μετατίθενται”. Τι άραγε παθαίνει, αλήθεια, όμως, ένα όνειρο, όταν μετατίθεται (“Dream Deferred“); Μήπως βρωμίζει σαν σάπιο κρέας ή μήπως εκρήγνυται;

Ιδού λοιπόν το ποίημα σε μια κάπως ελευθεριάζουσα μετάφραση, που αντιστρέφει τα ρήματα die και go στις δυο στροφές, ώστε να κρατηθούν οι απαραίτητες ομοιοκαταληξίες – ας μας συγχωρεθεί η (ανώδυνη, ελπίζω) τόλμη: